Ecoloxistas en Acción denuncia altos cargos da Xunta por unha mina ilegal na Gudiña

Ecoloxistas en Acción ven de presentar denuncia penal contra dous altos cargos da Xunta e o administrador da empresa sueca Eurobattery Minerals por presuntos delitos de prevaricación, desobediencia e delitos contra o medio ambiente logo de que a semana pasada se anunciase unha prórroga ilegal de 30 anos para a concesión mineira “San Juan”, na Gudiña (Ourense).

A denuncia céntrase nas actuacións de Pablo Fernández Vila, director xeral de Planificación Enerxética e Minas da Consellería de Economía e Industria, María José Echevarría Moreno, directora xeral de Calidade Ambiental e Sostibilidade da Consellería de Medio Ambiente e Cambio Climático e Roberto García Martínez administrador de Eurobattery Minerals e a súa filial ourensá Tungsten San Juan S.L.

A organización ecoloxista lembra que pesan sobre este proxecto mineiro dúas sentenzas firmes do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia e do Tribunal Supremo establecendo que calquera prórroga tiña que ser sometida a unha nova avaliación de impacto ambiental. Ademais, estando a mina proposta a tan só 2 km da fronteira portuguesa, o proxecto debía terse sometido obrigatoriamente a unha avaliación de impactos transfronteirizos.

Un proxecto nefasto

Tanto Ecoloxistas en Acción como o Movimento Uivo, que tamén ven denunciado este proxecto ante as autoridades lusas, advirten que a abertura da mina tería impactos severos sobre o río Rabaçal, ao que ten previsto verter augas con altas concentracións de metais pesados sen ningún tipo de tratamento. A mina está inmediatamente augas arriba da fronteira e do Parque Natural de Montesinho, espazo da Rede Natura 2000 integrado na Reserva da Biosfera Transfronteiriza da Meseta Ibérica que se vería directamente afectado. Tamén está a tan só 1 km da ZEC Pena Maseira, tamén en Rede Natura.

Por iso, alén das accións ante a xustiza galega, os colectivos pediron ás autoridades lusas e europeas que esixan a paralización das actividades da empresa sueca mentres non se realicen as preceptivas avaliacións de impacto ambiental e impactos transfronteirizos.

O proxecto aprobado pola Xunta en 2015 prevía explotar unhas 50.000 toneladas de material en 5 cortas a ceo aberto durante 10 anos empregando 11 traballadores. O mineral sería enviado á mina de San Finx, en Lousame, para a súa concentración alá. Non obstante, o proxecto non se chegou a executar e a Declaración de Impacto Ambiental caducou aos 4 anos.

A empresa nominalmente sueca, que iniciou nas últimas semanas grandes movementos de terra, xa ten antecedentes de malas prácticas en territorio galego. En 2020 tentou abrir unha mina a ceo aberto de níquel entre Santa Comba e Coristanco, sendo expedientada por realizar sondeos ilegais sen contar con ningún tipo de autorización. A pesar de que a concesión mineira na que actuaba foi declarada caducada, Eurobattery en ningún momento comunicou este feito aos seus accionistas.

Proxecto estratéxico europeo

Eurobattery pretende presentar o proxecto da Gudiña á convocatoria da Comisión Europea de proxectos estratéxicos europeos que pecha en xaneiro de 2026. Esta manobra podería significar prazos acelerados para conseguir autorizacións e pasar por riba da lexislación en materia de augas e espazos protexidos. No entanto, a empresa sueca xa pinchou este ano cando fracasou coa candidatura doutro proxecto mineiro en Finlandia.

Ecoloxitas en Acción e Uivo xa están a traballar con eurodeputados dos dous países para colocar estes antecedentes en coñecemento das autoridades portuguesas. “Non permitiremos que unha mina totalmente ilegal utilice a artimaña dos proxectos estratéxicos europeos para operar á marxe das obrigas que establece a lexislación europea e convenios internacionais”, remarca Cristóbal López, voceiro de Ecoloxistas en Acción.

Desde Portugal, Sara Riso do Movimento Uivo considera “incomprensíbel que as autoridades españolas nunca informaran ás portuguesas deste proxecto, a pesar de que afectará de xito obvio ás aldeas portuguesas situadas augas abaixo así como a varios espazos naturais de alto valor”. De feito, proxectos mineiros en trámite por parte de Portugal, como as minas do Barroso e do Romano, situadas a máis de 30 km da fronteira, sí foron sometidos ao trámite de impacto transfronteirizo logo de que as autoridades portuguesas notificaran as españolas.